ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Φορολογία ακινήτων και καθορισμός της αντικειμενικής αξίας – Κριτήρια υπολογισμού – Προσδιορισμός αντικειμενικών αξιών κατά ζώνες
Η φορολογούμενη ύλη, όπως η περιουσία, δεν επιτρέπεται να είναι πλασματική, αλλά πρέπει να είναι πραγματική. Με το αντικειμενικό σύστημα η φορολογητέα αξία των ακινήτων προσδιορίζεται κατά τρόπο ώστε, βάσει προκαθορισμένων, ειδικών και πρόσφορων κριτηρίων, να προκύπτει για κάθε ακίνητο μιας περιοχής ορισμένη αξία, ανταποκρινόμενη, κατά προσέγγιση, στην πραγματική αγοραία αξία αυτού. Η πρόταση ή/και ο κανονιστικός καθορισμός των τιμών εκκίνησης δεν χωρεί νομίμως, αν γίνεται συλλήβδην για όλες τις ζώνες ορισμένης Περιφέρειας ή του συνόλου της επικράτειας, κατά γενική επίκληση και εκτίμηση στοιχείων αναγόμενων σε διάφορες περιοχές και δίχως συγκεκριμένη μεθοδολογία. Δεν είναι νόμιμος ο επίδικος προσδιορισμός της τιμής εκκίνησης της αξίας των ακινήτων της συγκεκριμένης ζώνης. Δεν συντρέχει περίπτωση κατάργησης της δίκης λόγω της λήξης της ισχύος της προσβαλλόμενης πράξης, διότι ως «πρώτη συζήτηση της υπόθεσης» είναι και εκείνη κατόπιν της οποίας το ΣτΕ αποφαίνεται ότι η αίτηση ακυρώσεως έχει ασκηθεί παραδεκτώς και, προκειμένου να εξετασθεί το βάσιμό της, διατάσσεται η αποστολή από τη Διοίκηση του φακέλου της υπόθεσης. Δεκτή η αίτηση ακύρωσης. Η υπόθεση εισήχθη στην επταμελή σύνθεση του Β΄ Τμήματος με πράξη της Προέδρου του.
Αριθμός 588/2019
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ Β΄
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 13 Μαρτίου 2019, με την εξής σύνθεση: Ε. Σάρπ, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Β΄ Τμήματος, Ε. Νίκα, Σπ. Μαρκάτης, Κ. Νικολάου, Αγ. Σδράκα, Σύμβουλοι, Ι. Δημητρακόπουλος, Ο.-Μ. Βασιλάκη, Πάρεδροι. Γραμματέας η Α. Ζυγουρίτσα.
Για να δικάσει την από 2 Ιανουαρίου 2018 αίτηση:
της Αγγελικής Χριστοφορίδου, κατοίκου ..Αττικής (οδός ..αρ. ..), η οποία παρέστη αυτοπροσώπως ως δικηγόρος (Α.Μ. ..),
κατά του Υπουργού Οικονομικών, ο οποίος παρέστη με τον Χρήστο Κοραντζάνη, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.
Με την αίτηση αυτή η αιτούσα επιδιώκει να ακυρωθούν: 1) η υπ` αριθμ. ΠΟΛ 1163/31.10.2017 απόφαση της Υφυπουργού Οικονομικών (ΦΕΚ Β΄ 3882/3.11.2017) και 2) κάθε άλλη σχετική πράξη ή παράλειψη της Διοικήσεως.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του εισηγητή, Παρέδρου Ι. Δημητρακόπουλου.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε την αιτούσα ως δικηγόρο, η οποία ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση και τον εκπρόσωπο του Υπουργού, ο οποίος ζήτησε την απόρριψή της.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι
Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α
Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο ν Ν ό μ ο
- Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση, για την οποία έχει καταβληθεί το νόμιμο παράβολο (βλ. υπ’ αριθμ. 1432071, 3174392-93, 5183213/2018 ειδικά γραμμάτια παραβόλου, σειράς Α΄) και η οποία έχει εισαχθεί στην επταμελή σύνθεση του Β΄ Τμήματος, λόγω σπουδαιότητας, με την από 17.1.2018 πράξη της Προέδρου του, ζητείται η ακύρωση της υπ’ αριθ. ΠΟΛ. 1163/31.10.2017 απόφασης της Υφυπουργού Οικονομικών, με θέμα «Ανακαθορισμός των τιμών ζώνης του αντικειμενικού συστήματος προσδιορισμού της φορολογητέας αξίας των με οποιαδήποτε αιτία μεταβιβαζομένων ακινήτων, που βρίσκονται στις Ζώνες Β΄ και ΣΤ΄ της Δημοτικής Ενότητας Ψυχικού του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού της Περιφερειακής Ενότητας Βόρειου Τομέα Αθηνών, της Περιφέρειας Αττικής» (Β΄ 3882/3.11.2017), κατά το μέρος της με το οποίο ορίστηκε η τιμή ζώνης των ακινήτων για τη ΣΤ΄ ζώνη Ψυχικού σε 3.850 ευρώ, με ισχύ από 8.6.2016. Η ως άνω προσβαλλόμενη απόφαση εκδόθηκε κατόπιν της 683/2017 απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας, με την οποία (α) ακυρώθηκε η ΠΟΛ. 1009/18.1.2016 απόφαση του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών (Β΄ 48/20.1.2016), κατά το μέρος της με το οποίο ορίστηκε η τιμή εκκίνησης του συστήματος αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων της ΣΤ΄ ζώνης Ψυχικού του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού και (β) ορίστηκε ως χρόνος έναρξης του ακυρωτικού αποτελέσματος η 8.6.2016.
- Επειδή, κατόπιν της συζήτησης της παρούσας αίτησης στη δικάσιμο της 2.5.2018, εκδόθηκε η απόφαση 1353/2018 του Δικαστηρίου, με την οποία, αφενός, κρίθηκε ότι η αίτηση ασκείται παραδεκτώς και πρέπει να εξεταστεί το βάσιμό της και, αφετέρου, διατάχθηκε η αποστολή από τη Διοίκηση του φακέλου της υπόθεσης και έκθεσης απόψεών της, κατά το άρθρο 23 του π.δ. 18/1989 (Α΄ 8). Η υπόθεση συζητείται εκ νέου κατόπιν της περιέλευσης (την 15.2.2019) των εγγράφων αυτών στο Δικαστήριο.
- Επειδή, στο άρθρο 32 του π.δ. 18/1989 ορίζονται τα εξής : «1. Η δίκη καταργείται αν μετά την άσκηση του ένδικου μέσου η προσβαλλόμενη πράξη ή δικαστική απόφαση ανακλήθηκε, ακυρώθηκε ή εξαφανίσθηκε. 2. Καταργείται ομοίως η δίκη αν μετά την άσκηση της αιτήσεως ακυρώσεως και έως την πρώτη συζήτηση της υπόθεσης, η προσβαλλόμενη πράξη έπαυσε για οποιοδήποτε λόγο να ισχύει […]». Κατά την έννοια της τελευταίας αυτής διάταξης, «πρώτη συζήτηση της υπόθεσης» είναι και εκείνη κατόπιν της οποίας το Δικαστήριο αποφαίνεται ότι η αίτηση ακυρώσεως έχει ασκηθεί παραδεκτώς και, προκειμένου να εξεταστεί το βάσιμό της, διατάσσεται η αποστολή από τη Διοίκηση του φακέλου της υπόθεσης και της έκθεσης των απόψεών της (πρβλ. ΣτΕ 512/2012). Εν προκειμένω, η πρώτη συζήτηση της κρινόμενης υπόθεσης έλαβε χώρα την 2.5.2018. Συνεπώς, πρέπει να απορριφθεί ο προβαλλόμενος από το Δημόσιο ισχυρισμός ότι συντρέχει περίπτωση κατάργησης της δίκης, σύμφωνα με την προπαρατεθείσα διάταξη του άρθρου 32 παρ. 2 του π.δ. 18/1989, λόγω της λήξης της ισχύος της προσβαλλόμενης πράξης, συνεπεία της έκδοσης (μετά την ως άνω πρώτη συζήτηση της υπόθεσης) της απόφασης της Υφυπουργού Οικονομικών υπ’ αριθμ. ΠΟΛ 1113/12.6.2018 (Β΄ 2192/12.6.2018), με την οποία αναπροσαρμόστηκαν (με ισχύ από 1.1.2019) οι τιμές εκκίνησης που καθορίστηκαν με την προσβαλλόμενη πράξη. Ούτε, άλλωστε, ασκεί επιρροή στο παραδεκτό της κρινόμενης αίτησης το ότι, σύμφωνα με το άρθρο 126 παρ. 1 του ν. 4549/2018 (Α΄ 105/14.6.2018), για τον υπολογισμό του ΕΝ.Φ.Ι.Α. του έτους 2018 λαμβάνονται υπόψη οι τιμές ζώνης που ορίζονται στην προαναφερόμενη ΠΟΛ 1113/12.6.2018 (πρβλ. ΣτΕ 2333/2016 επταμ., σκέψη 8).
- Επειδή, με την απόφαση 683/2017 της επταμελούς σύνθεσης του Συμβουλίου της Επικρατείας κρίθηκαν, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα (σκέψεις 6 και 9): “6. Επειδή, κατά την έννοια των διατάξεων των άρθρων 4 παρ. 5 και 78 παρ. 1 του Συντάγματος, η φορολογούμενη ύλη, όπως η περιουσία, δεν επιτρέπεται να είναι πλασματική, αλλά πρέπει να είναι πραγματική (βλ. λ.χ. ΣτΕ Ολομ. 29/2014, Ολομ. 4003/2014, Ολομ. 2563/2015, Ολομ. 2564/2015, 884/2016 επταμ.). Με τις […] διατάξεις του άρθρου 41 του ν. 1249/1982 θεσπίστηκε αντικειμενικό σύστημα προσδιορισμού της φορολογητέας αξίας των ακινήτων κατά τρόπο ώστε, βάσει προκαθορισμένων, ειδικών και πρόσφορων κριτηρίων, να προκύπτει για κάθε ακίνητο μιας περιοχής ορισμένη αξία, ανταποκρινόμενη, κατά προσέγγιση, στην πραγματική αγοραία αξία αυτού (βλ. ΣτΕ Ολομ. 4003/2014), δηλαδή στην ελάχιστη εύλογη αξία αγοραπωλησίας που θα συμφωνούσαν δύο καλά ενημερωμένοι και επιμελείς συναλλασσόμενοι, που δεν έχουν σχέση μεταξύ τους. Η αξία αυτή ανάγεται μεν σε μια υποθετική/δυνητική συναλλαγή, αλλά αφορά στη πραγματική αξία του ακινήτου στην αγορά, η οποία επιτρεπτώς κατά το Σύνταγμα υπόκειται σε φόρο (επί της περιουσίας). Συνεπώς, οι εν λόγω διατάξεις παρέχουν στη Διοίκηση εξουσιοδότηση για προσδιορισμό (αρχικό ή με αναπροσαρμογή) των τιμών εκκίνησης υπό τον όρο ότι ο τρόπος καθορισμού τους εγγυάται επαρκώς ότι η φορολογούμενη αξία της ακίνητης περιουσίας είναι πραγματική και όχι πλασματική (πρβλ. ΣτΕ Ολομ. 4003/2014, 3833/2014 επταμ.). Ειδικότερα, κατά την έννοια των εν λόγω διατάξεων του ν. 1249/1982, ερμηνευόμενων υπό το φως των άρθρων 4 (παρ. 5) και 78 (παρ. 1) του Συντάγματος, ο προσδιορισμός αυτός πρέπει να διενεργείται με βάση ενιαία (για το σύνολο των περιοχών που έχουν ενταχθεί στο σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού), διαφανή, αρκούντως ορισμένη και πρόσφορη μεθοδολογία, ώστε να παρέχονται στους βαρυνόμενους επαρκή εχέγγυα ορθού καθορισμού της φορολογούμενης αξίας των ακινήτων τους και να τηρείται από τα αρμόδια διοικητικά όργανα το ίσο μέτρο (γνωμοδοτικής και αποφασιστικής) κρίσης (βλ. ΣτΕ 170-171/2017 επταμ.). Η τοιαύτη ειδική μέθοδος, η υιοθέτηση της οποίας προβλέπεται, άλλωστε, στο Μνημόνιο Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Πολιτικής που περιλαμβάνεται στην από 14.05.2014 επιστολή προθέσεων της Ελληνικής Πολιτείας προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (βλ. σελ. 9 της επιστολής αυτής, που είναι δημοσιευμένη στον ιστοχώρο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου), πρέπει, ιδίως, να λαμβάνει προσηκόντως υπόψη την κοινώς γνωστή (βλ. ΣτΕ Ολομ. 4003/2014, σκέψη 11), αλλά και σημειούμενη στις σχετικές ετήσιες εκθέσεις του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας (βλ. σελ. 63 της έκθεσης για το 2011, σελ. 70 της έκθεσης για το 2012, σελ. 69-71 της έκθεσης για το 2013, σελ. 92-93 της έκθεσης για το 2014, σελ. 99 της έκθεσης για το 2015 – οι εκθέσεις αυτές είναι δημοσιευμένες στον ιστοχώρο της Τράπεζας της Ελλάδας), παρατεταμένη και σταδιακά εντεινόμενη ύφεση της αγοράς ακινήτων, συνεπεία της οικονομικής κρίσης και της επιβάρυνσης της ακίνητης περιουσίας με νέους φόρους, από το 2010 και μετά. Πράγματι, η εν λόγω ύφεση ναι μεν δημιουργεί μη ομαλές συνθήκες στην αγορά ακινήτων, που ενδέχεται σε διάφορες περιοχές να χαρακτηρίζονται από ελαχιστοποίηση του αγοραστικού ενδιαφέροντος και, συνακόλουθα, της πιθανότητας διάθεσης των προσφερόμενων ακινήτων και κίνησης της σχετικής αγοράς, αλλά το στοιχείο τούτο δεν σημαίνει αδυναμία προσδιορισμού κατά προσέγγιση της πραγματικής αγοραίας αξίας των ακινήτων, όπως υποστηρίζει το Ελληνικό Δημόσιο, αλλά παράγοντα ληπτέο υπόψη στο πλαίσιο της προαναφερόμενης μεθόδου (πρβλ. ΣτΕ Ολομ. 4003/2014, σκέψη 12). Εξάλλου, κατά την κοινή πείρα, ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο προσδιορισμού της αγοραίας αξίας ενός ακινήτου είναι η τοποθεσία του. Συνεπώς, ο κανονιστικός ορισμός των αντικειμενικών αξιών πρέπει, κατά την έννοια των προεκτεθεισών εξουσιοδοτικών διατάξεων του άρθρου 41 του ν. 1249/1982, ερμηνευόμενων ενόψει των άρθρων 4 (παρ. 5) και 78 (παρ. 1) του Συντάγματος, να γίνεται κατά ζώνες (πρβλ. ΣτΕ 1024/2013 επταμ., 2019/2012 επταμ.), που παρουσιάζουν τέτοια ομοιογενή χαρακτηριστικά όσον αφορά την αγορά των ακινήτων, ώστε να δικαιολογείται ο καθορισμός της ίδιας αντικειμενικής (κατά προσέγγιση πραγματικής αγοραίας ανά τ.μ.) αξίας για τα ακίνητα που βρίσκονται εντός των ορίων εκάστης ζώνης. Δεδομένου ότι, κατά την κοινή πείρα, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της τοποθεσίας του ακινήτου, ως παράγοντας προσδιοριστικός της αγοραίας αξίας του, μεταβάλλονται κατ’ αρχήν ουσιωδώς όχι μόνο ανά Δήμο αλλά και ανάλογα με την ειδικότερη θέση του ακινήτου εντός της εδαφικής περιφέρειας του οικείου Δήμου, ο ως άνω ορισμός πρέπει, κατά την έννοια των ίδιων διατάξεων, να γίνεται σε επίπεδο δημοτικής ενότητας ή κοινότητας δήμου ή τμήματος αυτής (και όχι σε επίπεδο ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής, λ.χ. ολόκληρου Δήμου), κατόπιν συνεκτίμησης (διενεργούμενης κατ’ εφαρμογή της προαναφερόμενης ειδικής μεθόδου) συγκεκριμένων, περιλαμβανόμενων στο διοικητικό φάκελο, πρόσφορων και επίκαιρων στοιχείων για την πραγματική αγοραία αξία των ακινήτων στη σχετική ζώνη ή, σε περίπτωση αιτιολογημένης διαπίστωσης της ανυπαρξίας τέτοιων στοιχείων, με συνεκτίμηση ανάλογων υφιστάμενων στοιχείων για τις όμορες/γειτονικές ζώνες ή για άλλες ζώνες που κρίνονται αιτιολογημένα ότι παρουσιάζουν ουσιώδεις ομοιότητες όσον αφορά την αγορά ακινήτων (βλ. ΣτΕ 2334-2337/2016 επταμ., ΣτΕ 170-171/2017 επταμ.). Μεταξύ των στοιχείων που (πρέπει να) λαμβάνονται υπόψη στο πλαίσιο αυτό, τόσο κατά την ένταξη το πρώτον ορισμένης περιοχής στο σύστημα αντικειμενικών αξιών όσο, για την ταυτότητα του νομικού λόγου, και σε περίπτωση αναπροσαρμογής των προκαθορισμένων αλλά πλέον ανεπίκαιρων (λόγω παρόδου ευλόγου χρόνου από τον τελευταίο προσδιορισμό) τιμών εκκίνησης, είναι και η προβλεπόμενη στο άρθρο 261 παρ. 4 του ν. 3852/2010 (απλή) γνώμη του οικείου Δημοτικού Συμβουλίου, το οποίο έχει, κατά τεκμήριο, γνώση των τοπικών (χωροταξικών, πολεοδομικών, συγκοινωνιακών και λοιπών) συνθηκών που επηρεάζουν την αγορά των ακινήτων εντός της διοικητικής του περιφέρειας και δυνατότητα διατύπωσης αιτιολογημένης άποψης επί του ζητήματος. Ειδικότερα, οι επιτροπές του άρθρου 41 του ν. 1249/1982 οφείλουν, κατ’ αρχήν, να εκφέρουν εξατομικευμένη κρίση για καθεμία από τις ζώνες για τις οποίες εισηγούνται, παραθέτοντας τα συγκεκριμένα στοιχεία τα οποία λαμβάνουν υπόψη τους σχετικά με κάθε ζώνη, προς στήριξη του αντίστοιχου σκέλους της πρότασής τους (πρβλ. ΣτΕ 1024/2013 επταμ., 2019/2012 επταμ., 3626/2010 επταμ.), ενώ μπορούν επιτρεπτώς να προβούν σε ενιαία κρίση για περισσότερες ζώνες, μόνον εφόσον οι ζώνες αυτές βρίσκονται στην ίδια δημοτική ενότητα ή κοινότητα ορισμένου δήμου και προκύπτει αιτιολογημένα ότι τελούν υπό παρόμοιες συνθήκες, όσον αφορά την αγοραία αξία των ακινήτων τους. Επομένως, η πρόταση ή/και ο κανονιστικός καθορισμός των τιμών εκκίνησης δεν χωρεί νομίμως, αν γίνεται (κατά παραγνώριση των προαναφερόμενων, συναγόμενων από το άρθρο 41 του ν. 1249/1982, όρων) συλλήβδην για όλες τις ζώνες ορισμένης Περιφέρειας ή του συνόλου της επικράτειας, κατά γενική επίκληση και εκτίμηση στοιχείων αναγόμενων σε διάφορες περιοχές και δίχως συγκεκριμένη μεθοδολογία, που να έχει τα προαναφερόμενα χαρακτηριστικά (βλ. ΣτΕ 2334-2337/2016 επταμ., 170-171/2017 επταμ.). […] 9. Επειδή, με την υπό κρίση αίτηση προβάλλεται ότι ο καθορισμός της τιμής εκκίνησης για την ΣΤ ζώνη (της δημοτικής κοινότητας) Ψυχικού του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού έγινε με την προσβαλλόμενη υπουργική απόφαση κατά παράβαση των εξουσιοδοτικών διατάξεων του άρθρου 41 (παρ. 1 και 2) του ν. 1249/1982, διότι δεν προκύπτει ότι εχώρησε βάσει ειδικών κριτηρίων και κατ’ εκτίμηση συγκεκριμένων στοιχείων περί της αγοραίας αξίας των ακινήτων στην επίμαχη ζώνη, που να δικαιολογούν την επίδικη κανονιστική ρύθμιση. […] ο λόγος κρίνεται βάσιμος, σύμφωνα με όσα έγιναν ερμηνευτικώς δεκτά στη σκέψη 6 […], διότι ο καθορισμός της τιμής εκκίνησης της ΣΤ ζώνης (της δημοτικής κοινότητας) Ψυχικού έγινε στο πλαίσιο συλλήβδην προσδιορισμού των τιμών εκκίνησης για τις ζώνες του συνόλου της επικράτειας, αναλόγως της τιμής που είχαν πριν από την επίδικη αναπροσαρμογή, βάσει εισήγησης της αρμόδιας επιτροπής του άρθρου 41 του ν. 1249/1982, η οποία πρότεινε οριζόντιες ποσοστιαίες μεταβολές ανά ομάδα τιμών ζώνης γενικά των ακινήτων της Περιφέρειας Αττικής, χωρίς να εκφέρει εξατομικευμένη κρίση για τις επιμέρους ζώνες της, ειδικότερα, δε, για την επίδικη ΣΤ ζώνη Ψυχικού, με παράθεση των συγκεκριμένων στοιχείων που έλαβε υπόψη της σχετικά με τη ζώνη αυτή, και χωρίς να προκύπτει η εφαρμογή (από την επιτροπή και, περαιτέρω, από τον Υπουργό) ορισμένης, πρόσφορης μεθοδολογίας προσδιορισμού των αντικειμενικών αξιών. Συνεπώς, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή και να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη υπουργική απόφαση, κατά το μέρος της με το οποίο καθορίστηκε η τιμή εκκίνησης για τη ΣΤ ζώνη (της δημοτικής κοινότητας) Ψυχικού του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού […].”.
- Επειδή, στο πλαίσιο της συμμόρφωσης της Διοίκησης προς την ανωτέρω ακυρωτική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (καθώς και σε άλλες ακυρωτικές αποφάσεις του Δικαστηρίου για τον καθορισμό των τιμών εκκίνησης σε ζώνες του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού), συγκροτήθηκε (πενταμελής) Επιτροπή του άρθρου 41 του ν. 1249/1982, η οποία συνεδρίασε την 14.6.2017 και την 7.7.2017, με θέμα τον “επαναπροσδιορισμό των τιμών ακινήτων στο Ψυχικό”. Στο πρακτικό υπ’ αριθμ. 2/2017 της παραπάνω Επιτροπής, το οποίο αφορά στη συνεδρίαση της 7.7.2017, αναφέρεται ότι “στην Επιτροπή κατατέθηκαν τρεις μέθοδοι για την προσέγγιση και τον προσδιορισμό της νέας προτεινόμενης τιμής ζώνης για τη ζώνη Β στο Ψυχικό”, οι οποίες μέθοδοι περιγράφονται συνοπτικά στη συνέχεια. Στο εν λόγω πρακτικό (και στα λοιπά στοιχεία του φακέλου που υποβλήθηκαν από τη Διοίκηση στο Δικαστήριο) δεν προσδιορίζεται η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε όσον αφορά τον υπολογισμό της προτεινόμενης τιμής για την επίδικη ζώνη ΣΤ΄ Ψυχικού, παρά μόνο μνημονεύεται (κατόπιν της περιγραφής των τριών μεθόδων για την τιμή στη Β΄ ζώνη Ψυχικού και του αποτελέσματος στο οποίο κατέληγε καθεμία από αυτές καθώς και του μέσου όρου των τριών αποτελεσμάτων) ότι “για τους μηχανικούς-μέλη της Επιτροπής και για την Πρόεδρο προκύπτει αναλογικά 3.050 ευρώ/τ.μ. ως τιμή ζώνης ΣΤ (βλ. συνημμένο πίνακα αναλογίας μεταβολών” [στον αντίστοιχο πίνακα, αφού αναφέρεται η τιμή ζώνης του 2007 και του 2016 (4.300 ευρώ για την επίδικη ζώνη), σημειώνεται το ποσοστό -16,50% στην στήλη “αναλογία μεταβολών ‘07” και ως “προκύπτουσα Τ.Ζ.” για τη ΣΤ΄ ζώνη Ψυχικού το ποσό των 3.048 ευρώ]. Εξάλλου στη σχετική από 7.7.2017 εισήγηση της Επιτροπής αναφέρεται ότι “το κάθε μέλος της Επιτροπής πρότεινε διαφορετική τιμή ζώνης σύμφωνα με το σκεπτικό του”, ειδικότερα, δε, από τον πίνακα που ακολουθεί (στην πρώτη σελίδα της εισήγησης), προκύπτει ότι, αναφορικά με τη ΣΤ΄ ζώνη Ψυχικού, η Πρόεδρος της Επιτροπής πρότεινε τιμή 3.350 ευρώ και καθένα από τα λοιπά τέσσερα μέλη της Επιτροπής πρότεινε, αντίστοιχα, τιμή 3.250 ευρώ, 2.800 ευρώ (τιμή προταθείσα από το μέλος – Δήμαρχο, βάσει της οικείας γνώμης του δημοτικού συμβουλίου του Δήμου..), 3.350 ευρώ και 3.050 ευρώ. Περαιτέρω, με την προσβαλλόμενη πράξη της, η Υφυπουργός Οικονομικών, αφού έλαβε υπόψη της τις ιδιαιτερότητες της περιοχής, την εισήγηση και τα πρακτικά συνεδριάσεων της αρμόδιας Επιτροπής του άρθρου 41 του ν. 1249/1982 και τη σχετική γνωμοδότηση του δημοτικού συμβουλίου του Δήμου.., καθόρισε (με ισχύ από 8.6.2016) σε 3.850 ευρώ την τιμή ζώνης των ακινήτων στη ΣΤ΄ ζώνη Ψυχικού. Στην προσβαλλόμενη πράξη δεν αναφέρεται κάποια μεθοδολογία κατ’ εφαρμογή της οποίας τέθηκε η επίμαχη κανονιστική ρύθμιση.
- Επειδή, με την υπό κρίση αίτηση προβάλλεται ότι ο καθορισμός της τιμής εκκίνησης για την ΣΤ ζώνη (της δημοτικής κοινότητας) Ψυχικού του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού έγινε με την προσβαλλόμενη υπουργική απόφαση κατά παράβαση των εξουσιοδοτικών διατάξεων του άρθρου 41 (παρ. 1 και 2) του ν. 1249/1982, διότι δεν προκύπτει ότι εχώρησε βάσει ορισμένης, πρόσφορης μεθοδολογίας και συναφών κριτηρίων περί της αγοραίας αξίας των ακινήτων στην επίμαχη ζώνη. Ο λόγος κρίνεται βάσιμος, σύμφωνα με όσα έγιναν ερμηνευτικώς δεκτά στη σκέψη 4 [βλ. σκέψη 6 της ακυρωτικής απόφασης ΣτΕ 683/2017] και εκτέθηκαν στη σκέψη 5, διότι, πράγματι, δεν προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου και την προσβαλλόμενη πράξη η εφαρμογή (από την Επιτροπή του άρθρου 41 του ν. 1249/1982 και, περαιτέρω, από την Υφυπουργό Οικονομικών) ορισμένης, διαφανούς και πρόσφορης μεθοδολογίας προσδιορισμού της επίδικης τιμής εκκίνησης, ενώ πρέπει να απορριφθούν όλα τα περί του αντιθέτου προβαλλόμενα με την έκθεση απόψεων του Δημοσίου. Συναφώς, σημειώνεται, μάλιστα, ότι καθένα από τα πέντε μέλη της Επιτροπής του άρθρου 41 του ν. 1249/1982 πρότεινε διαφορετική τιμή ζώνης, βάσει του δικού του (μη εξειδικευόμενου) σκεπτικού, δηλαδή χωρίς να υπάρχει και να εφαρμοσθεί κάποια ενιαία μεθοδολογία κρίσης του ζητήματος (όχι μόνο για το σύνολο των περιοχών που έχουν ενταχθεί στο σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού, όπως απαιτείται κατά τα κριθέντα στην ακυρωτική απόφαση ΣτΕ 683/2017 αλλά) ούτε καν στο επίπεδο της εισήγησης της Επιτροπής, η οποία στερείται της αναγκαίας συνοχής και σαφήνειας ως προς το σκεπτικό και το συμπέρασμά της, ενώ και η επίδικη κανονιστική ρύθμιση αφίσταται ουσιωδώς τόσο από τις (ληφθείσες υπόψη) προτάσεις των μελών της Επιτροπής του άρθρου 41 του ν. 1249/1982 όσο και από την (ερειδόμενη σε σχετική μελέτη) γνωμοδότηση του δημοτικού συμβουλίου του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού, χωρίς να προκύπτουν οι λόγοι της απόκλισης αυτής, μέσω της θεμελίωσής της σε συγκεκριμένη, πρόσφορη μεθοδολογία προσδιορισμού της τιμής ζώνης. Συνεπώς, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή και να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη απόφαση, κατά το μέρος της με το οποίο καθορίστηκε η τιμή εκκίνησης για τη ΣΤ ζώνη Ψυχικού του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού, ενώ παρέλκει ως αλυσιτελής η εξέταση των λοιπών προβαλλόμενων λόγων ακυρώσεως.
Δ ι ά τ α ύ τ α
Δέχεται την κρινόμενη αίτηση.
Ακυρώνει, κατά τα εκτιθέμενα στο αιτιολογικό, την υπ’ αριθ. ΠΟΛ. 1163/31.10.2017 απόφαση της Υφυπουργού Οικονομικών, κατά το μέρος της με το οποίο ορίστηκε (με ισχύ από 8.6.2016) η τιμή εκκίνησης του συστήματος αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων της ΣΤ ζώνης Ψυχικού του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού.
Διατάσσει την απόδοση του παραβόλου.
Επιβάλλει στο Ελληνικό Δημόσιο τη δικαστική δαπάνη της αιτούσας, η οποία ανέρχεται σε χίλια τριακόσια ογδόντα (1.380) ευρώ.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 22 Μαρτίου 2019
Η Πρόεδρος του Β΄ Τμήματος Η Γραμματέας
Ε. Σάρπ Α. Ζυγουρίτσα
και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 27ης Μαρτίου 2019.
Η Πρόεδρος του Β Τμήματος Η Γραμματέας